Inhoud

Westland is een gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeente ligt in de streek het Westland en telt 104.844 inwoners, op een oppervlak van 90,59 km², waarvan een landoppervlakte van 7990 ha en een oppervlakte van binnenwater van 1060 ha. De gemeente Westland maakt deel uit van het kaderwetgebied Haaglanden en de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag.

De gemeente is op 1 januari 2004 ontstaan door gemeentelijke herindeling Westland waarbij de gemeenten De Lier, 's-Gravenzande (inclusief Heenweg), Monster (met de kernen Poeldijk en Ter Heijde), Naaldwijk (met de kernen Honselersdijk en Maasdijk) en Wateringen (inclusief Kwintsheul) werden samengevoegd.

De twee overige Westlandse gemeenten, Maasland en Schipluiden, hebben ervoor gekozen hun eigen weg te gaan. Ze zijn (eveneens op 1 januari 2004) samengevoegd tot de gemeente Midden-Delfland.

Voordat de gemeentelijke herindeling Westland een feit was, bestond de regio Westland uit zeven aparte gemeenten. Toen in de jaren negentig van de twintigste eeuw de vraag op kwam of samengaan niet voordeliger zou zijn, werd een onderzoeksbureau gevraagd een advies te geven. Deze gaf in 2001 het advies dat het samengaan van de zeven gemeenten het best was om sterk te staan richting de grote buurgemeenten. De verschillende gemeenteraden waren nog niet unaniem eens over de te kiezen variant, waarna in iedere kern op 19 september 2001 een referendum werd gehouden onder de bevolking. Omdat het na deze referenda nog niet duidelijk was nam de provincie Zuid-Holland de regie over. Zij stelden een variant voor en lieten de gemeenten erop reageren. Hierna stuurde de provincie het advies naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken die er een wetsvoorstel van maakten. Dit wetsvoorstel werd voorgelegd aan de ministerraad die ermee instemde.

22 mei 2003 werd de wet zonder stemming aangenomen door de Tweede Kamer en op 17 juni 2003 als hamerstuk afgedaan door de Eerste Kamer. Op 1 september 2003 trad de "wet gemeentelijke herindeling van het Westland" in werking waarin staat dat de gemeenten De Lier, 's-Gravenzande, Maasland, Monster, Naaldwijk, Schipluiden en Wateringen opgeheven zouden worden. Met ingang van de datum van herindeling, 1 januari 2004, zouden de gemeenten Westland en Midden-Delfland ingesteld worden.

De gemeente Westland ligt in het westen van de Nederlandse provincie Zuid-Holland in de regio Westland. Daarnaast is zij onderdeel van het Stadsgewest Haaglanden en ligt zij op het grondgebied van het Hoogheemraadschap Delfland. Westland grenst in het noorden aan Den Haag, aan het noordoosten voor een klein deel aan Rijswijk, in het oosten aan Midden-Delfland, in het zuiden aan de deelgemeente Hoek van Holland en in het zuidoosten aan Maassluis. Aan de westkant heeft de gemeente een natuurlijke grens, de Noordzee. De steden Den Haag, Delft en Rotterdam met de Rotterdamse haven liggen op een geringe afstand van de gemeente.

De gemeente bestaat uit elf kernen: De Lier, 's-Gravenzande, Heenweg, Honselersdijk, Kwintsheul, Maasdijk, Monster, Naaldwijk, Poeldijk, Ter Heijde en Wateringen. Daarnaast zijn er nog een achttal buurtschappen: Baakwoning, Blaker, Mariëndijk, Nieuwe Tuinen, Oostbuurt, Rolpaal, Westerlee en Westerhonk.

Het strand van Westland, voor de kust van 's-Gravenzande, Ter Heijde en Monster strekt zich uit over 8 kilometer tussen Kijkduin en Hoek van Holland. Het Westlandse strand heeft geen boulevard, maar brede duinen langs de kustlijn. De functie van deze duinen is hoogwaterkering en tevens is het een natuurgebied. Ten noorden van Ter Heijde vallen de duinen onder het natuurgebied Solleveld, waarvan Dunea de eigenaar is en ten zuiden van Ter Heijde vallen de duinen onder natuurgebied de Kapittelduinen. Langs de duinen ligt een fietspad wat deel uitmaakt van Lange Fietsroute 1.

Via zeven officiële strandopgangen is het strand te bereiken. Bij deze opgangen zijn ook de voorzieningen geconcentreerd. Zo staan er bij vier strandopgangen een wachtpost van de Vrijwillige Reddingsbrigade; bij Ter Heijde is er een vestiging van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij. Daarnaast staan er tien strandpaviljoens op het Westlandse strand, waarvan twee in Monster, drie in Ter Heijde en vijf in 's-Gravenzande. Ook staan er diverse toiletten en douches bij de strandopgangen. Niet iedere strandopgang heeft parkeergelegenheden. Strandopgang Molenslag (Monster) heeft 1.000 parkeerplaatsen, Ter Heijde heeft er 250, slag Beukel ('s-Gravenzande) heeft er 900 en Vlugtenburg ('s-Gravenzande) heeft 1.200 parkeerplaatsen.

Van 2008 tot 2010 is het strand langs de Delflandse kust waartoe ook Westland behoort aangepakt. Zo zijn de duinen met 30 tot 60 meter verbreed en ook het strand is breder geworden. De zeebodem vlak voor het strand is verhoogd waardoor de strandhoofden geheel of gedeeltelijk onder het zand zijn verdwenen. Dit brengt soms verraderlijke stromingen met zich mee, waar zwemmers rekening mee moeten houden.

De omvangrijkste natuurgebieden in de gemeente zijn de duingebieden aan de Westlandse kust. Het hierboven al genoemde gebied Solleveld is een oud duingebied tussen Kijkduin en Ter Heijde en bestaat uit duinen, duinbossen, graslanden, duinheiden, struwelen, ruigten en plassen. In het gebied komt onder andere de roodborsttapuit, sprinkhaanzanger, nachtegaal, graspieper, boomklever, kleine bonte specht en glanskop voor. Ook komen de rugstreeppad en zandhagedis er voor.

Een ander beschermd duingebied zijn de Kapittelduinen tussen Monster en de Maasmond van ongeveer 500 ha groot. Dit gebied is vooral open met gras- en kruidenvegetatie en bestaat uit duinen, vochtige duinvalleien, duinplassen, duin- en landgoedbossen, graslanden, struwelen, ruigten en een aantal dijktrajecten. De Kapittelduinen en Solleveld vormen samen de Solleveld & Kapittelduinen, een Natura 2000-gebied en is daarmee onderdeel van het Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.

Het Staelduinse Bos is het laatste restant van de estuariumduinen van de Oude Maas, dat door inpoldering nu meer landinwaarts is gelegen. Het bos van 95 ha bestaande uit vooral eiken en beuken is na 1850 aangelegd op de duinen. Onder andere komt er het kruipend stalkruid en geel walstro voor en in het najaar groeien er veel soorten paddenstoelen. In het gebied bevindt zich een groot bunkercomplex waar zes soorten vleermuizen in overwinteren.

Een ander bijzonder natuurgebied is de Zeven Gaten, in Honselersdijk van 4,5 ha. Het bestaat uit zeven brede sloten, ook wel gaten genoemd in de volksmond, met ertussen brede kavels. Sinds de vastlegging van het gebied door Nicolaus Cruquius is het gebied niet meer veranderd.

De Wollebrand is een waterrecreatiegebied in Honselersdijk, hier kan men onder andere Waterskiën.

De bevolking van de gemeente Westland bestond in 2006 uit 98.328 mensen. Daarvan waren er 26.277 in de categorie 0-19 jaar. In de categorie 20-29 waren dat 10.421 mensen. In de categorie 30-39 waren dit er 13.841 mensen en voor de categorie 40-49 was dit 15.656 mensen. Zo'n 18.729 mensen zaten in de categorie 50-64. In de categorie 65-79 bevonden er 10.272 mensen en in de laatste categorie van 80 jaar en ouder bevonden 3.132 mensen. Van de Westlandse bevolking was 13,6% 65 jaar of ouder. In Nederland ligt dit percentage op 14,3%. In 2013 wordt het aantal arbeidsmigranten geschat op 10.000. Ongeveer 5000 van hen woont ook in het Westland. Een deel van de arbeidsmigranten werken tijdelijk in Nederland en zijn seizoensarbeiders. Het Informatiepunt Arbeidsmigranten helpt hen door het geven van Poolstalige en Engelstalige informatie over zaken waarmee de arbeiders te maken hebben. In het Westland zijn shortstaylocaties te vinden waar seizoensarbeiders tijdelijk kunnen wonen. Voor de Polen is er een Rooms-katholieke migrantenkerk opgericht.

Verwacht wordt dat de bevolking in Westland tussen 2006 en 2025 met 12% zal stijgen, voor Nederland is dit percentage 3,7% en voor Zuid-Holland 6%. Van de bevolking is 50,0% vrouw.

In de gemeente wonen 8.646 allochtonen, 8,8% van de totale bevolking, in Nederland is dit percentage 19,3% en in Zuid-Holland is dit percentage 26,1%.

Van de allochtonen zijn er 4.640 westers en 4.006 niet-westers. Van de niet-westerse allochtonen komt het merendeel, 1.331 mensen uit Marokko. Uit Suriname komen 583 mensen en uit Turkije 404. Zo'n 183 mensen komen van de Nederlandse Antillen en Aruba. Van de westerse allochtonen komen er 2.766 uit de Europese Unie (toen nog met 25 landen). Uit Indonesië/Nederlands-Indië zijn 1.225 mensen afkomstig.

De economie van het Westland, de gemeente Westland en Midden-Delfland samen, bestaat voornamelijk uit tuinbouwbedrijven en het mkb in het algemeen. Daarnaast is de regio door onder meer Floraholland belangrijk voor de distributie en verwerking van (tuinbouw)producten. De recreatie-, zorg- en onderwijssectoren zijn relatief kleinschalig en regionaal gericht. Ook de dienstensector is in het Westland klein vergeleken met de rest van Nederland. De bruto toegevoegde waarde van de regio bedroeg in 2007 3 miljard, wat neerkomt op 2,5% van de economie van Zuid-Holland. De gemeente Westland behoorde in 2007 tot de 150 meest economisch krachtige gemeentes van Nederland.

De toekomst van het Westland op economisch gebied hangt af van de ontwikkeling van de tuinbouwsector. Deze sector vertegenwoordigde in 2007 een bruto toegevoegde waarde van 1.4 miljard wat bijna de helft is van het totaal.

Tuinders nemen het grootste deel in van die 1.4 miljard, namelijk de helft. Terwijl het aantal hectare glas afneemt, neemt de toegevoegde waarde van de productiebedrijven toe door proces- en teeltinnovaties. Gesteld kan worden dat de tuinbouwgrond steeds beter benut wordt. Toch zijn er, door de krapte aan tuinbouwgrond, telers die buiten het Westland een extra bedrijf beginnen. Deze bedrijven worden vaak wel vanuit het Westland bestuurd.

Verwerkings- en distributiebedrijven zorgen voor 10% van de toegevoegde waarde. 40% van de toegevoegde waarde die in de Westlandse tuinbouwketen wordt gerealiseerd, wordt gecreëerd door toeleveringsbedrijven van bijvoorbeeld zaden, kassen of kennis. Toeleveringen van buitenlandse producten die in het Westland gedistribueerd moeten worden en producten die door toeleveringsbedrijven aan het buitenland worden geleverd, zijn niet in beschouwing genomen, waardoor de cijfers in werkelijkheid hoger zijn.

De verenigingen vaak gedragen door vrijwilligers in Westland zijn belangrijk voor een groot aanbod aan cultuur in de gemeente. In de dorpskernen zijn veel zangkoren, waaronder veel kerkkoren, orkesten en toneelverenigingen. Ook is er een zeer groot aandeel van amateurkunstgezelschappen. Elf Westlandse toneelverenigingen zijn aangesloten bij het overkoepelende Westlands Theater Centrum; zij willen het amateurtheater in de gemeente verder ontwikkelen. Zestien muziekverenigingen zijn lid van de overkoepelende Westlandse Federatie van Muziekverenigingen; zij organiseren gezamenlijk met de verenigingen onder andere concerten en taptoe festivals.

Waterpop, een festival dat in 2007 30 jaar bestond is het meest bekende festival van Westland waar jaarlijks 8000 bezoekers op af komen. Een ander bekend evenement is Tonen 2000, een tweejaarlijks internationaal korenfestival. Ook het Varend Corso, een jaarlijks evenement met versierde boten, doet onder andere de gemeente Westland aan.

Westlandtheater De Naald, voor de verbouwing.
Het WestlandTheater de Naald in het centrum van Naaldwijk is een theater met twee zalen. In de grote zaal is er plaats voor 474 mensen en in de kleine zaal plaats voor 115 mensen. In het seizoen 2007 - 2008 werden er 150 voorstellingen gehouden met 50.000 theaterbezoekers, 30.000 bioscoopbezoekers en 20.000 bezoekers van amateurproducties. In het WestlandTheater, maar ook op andere plaatsen, zoals de Hofboerderij worden regelmatig tentoonstellingen van beeldende kunst gehouden.

Vier musea zijn gevestigd in Westland. Het Westlands Museum voor Streek en Tuinbouwhistorie is een museum gevestigd in Honselersdijk waar de Westlandse geschiedenis behandeld wordt. Bij het museum ligt ook de 'Historische Tuin' met verschillende soorten kassen en gewassen uit vroegere tijden. Naast het Westlands Museum is er in de gemeente ook Museum De Timmerwerf, Themapark De Westlandse Druif en het Westlands Schaatsmuseum.

De gemeente Westland subsidieert jaarlijks 66 culturele instellingen; in 2006 gaf zij 3,5 miljoen uit aan cultuur. De bibliotheek kreeg daarvan 1,5 miljoen en WestlandTheater De Naald kreeg 975.000.

De gemeente Westland is 55 rijksmonumenten rijk, waaronder drie molens: Windlust, de Molen van Maat en De Vier Winden en een poldermolenromp. Ook tien kerkelijke gebouwen zijn verheven tot rijksmonument, zoals de Lierse Dom, de Hervormde Kerk van Monster, de Oude Kerk van Naaldwijk en de Dorpskerk van 's-Gravenzande. Verder hebben elf boerderijen de beschermende status. Een ander belangrijk monument voor de regio is Holle Watering 26, of Sonnehoeck wat waarschijnlijk een van de eerste tuindersbedrijven in het Westland is. Van het Huis Honselaarsdijk resteert alleen nog het Nederhof wat in de tijd van Frederik Hendrik diende als gastenkwartier. De Oranjesluis uit 1676 is een bekend monument aan de druk bereden Maasdijk. Een opmerkelijk rijksmonument is de grafkelder van Herckenrath in Monster uit 1844 met veertien grafkisten waarvan de laatste bijzetting in 1906 plaatsvond. Het enige rijksmonument wat geen bouwwerk is, is het secretaireorgel en bevindt zich in de kerk van de Vereniging van Vrijzinnig Hervormden te Maasdijk.