Vlieland is vanuit het westen gerekend het tweede bewoonde Nederlandse Waddeneiland, gelegen in de provincie Friesland. In vroegere tijden maakte het deel uit van het gewest Texla. Het eiland is onderdeel van de gelijknamige gemeente Vlieland. Ten zuiden van het eiland ligt Texel, ten oosten van Vlieland ligt Terschelling. Van de vijf bewoonde Waddeneilanden heeft Vlieland de hoogste duintop: 45 meter hoog.

In de gemeente ligt slechts één dorp, genaamd Oost-Vlieland.

Met 28 inwoners per km² is Vlieland na Schiermonnikoog de dunstbevolkte gemeente van Nederland: veruit de meeste inwoners wonen in de dorpskern.

Het noordelijke deel van Texel, Eierland, was ooit een deel van Vlieland. Door het ontstaan van het Eierlandse Gat werd Eierland van Vlieland gescheiden. Door verdere veranderingen in zeestromen is Vlieland aan de westzijde steeds verder geërodeerd.

Vroeger was er naast Oost-Vlieland (Osteynde) nog een tweede dorp, genaamd West-Vlieland (Westeynde), van dit dorp werden in 1736 de laatste huizen ontruimd na tientallen jaren van overstromingen en pogingen tot wederopbouw. Bij Vlieland en Terschelling vond op 19 en 20 augustus augustus de Ramp van 1666 plaats (zie ook: Holmes? Bonfire) waarbij de grootste koopvaardersvloot binnen de grenzen van de Republiek ten onder ging en het dorp West-Terschelling vernietigd werd. De Vlielander Predikant De Heussen wijdde er zijn verslag daarvan aan in Frans Esausz. Den Heussen, Gedachtenisse van d?Engelsche Furie op de Vliestroom en der Schelling (1667, in 2011 uitgegeven en hertaald door Anne Doedens en Jan Houter. Zie ook: dez. 1666. De ramp van Vlieland en Terschelling ? Franeker 2013).

Tot 1942 hoorde Vlieland bij de provincie Noord-Holland, net als Terschelling. Het Posthuis op het westelijk gedeelte van het eiland herinnert daar nog aan; de post kwam sinds 1677 via Texel naar Vlieland en ging dan door naar Terschelling. De Duitsers veranderden dit en deelden het eiland in bij Friesland. Na de oorlog is deze wijziging van de provinciegrens niet teruggedraaid. In de Tweede Wereldoorlog was Vlieland onderdeel van de Duitse Atlantikwall. De Duitsers bouwden twee batterijen luchtafweergeschut en legerden meer militairen op het eiland dan er inwoners waren.

Hoewel Vlieland thans een Fries waddeneiland is wordt er (uitgezonderd door import van de vaste wal) geen Fries gesproken. Het oorspronkelijke dialect van Vlieland, het Vlielands, vond vooral aansluiting bij de dialecten van Texel en Noord-Holland. Het leek op het Tessels, maar onderscheidde zich daarvan door zijn klinkers. De laatste spreekster, mevrouw Petronella de Boer-Zeylemaker, overleed in 1993 op 107-jarige leeftijd.

Naast deze geschiedenis is er ook de bekende mythe over een alternatieve ontstaanswijze van Vlieland. Het verhaal gaat dat in het verleden piraten de plek waar nu het huidige Vlieland ligt gebruikten om hun buit te verstoppen. Deze buit, met name bestaande uit sterke drank en wijn, nam dusdanige vormen aan dat bij vloed niet alles onder water bleef. En zo ontstond langzaam maar zeker een nieuw eiland.

Op Vlieland zijn er een aantal rijksmonumenten, oorlogsmonumenten en kunstwerken.

Boven op de Vuurboetsduin staat de vuurtoren van Vlieland, ook wel de Vuurduin genoemd. De vuurtoren is zelf maar 9,5 meter hoog maar door de hoge ligging van 42 meter schijnt de toren 51 meter boven de zeespiegel. Het hoogste punt van de Vuurboetsduin is 45 meter. De vuurtoren is in 1909 opgericht; daarvoor deed hij dienst in IJmuiden. In 1929 is naast de vuurtoren een uitkijkpost op palen gebouwd en in 1986 is de koepel geheel vernieuwd. De vuurtoren werkt automatisch maar is open voor toerisme en voor evenementen zoals trouwerijen.