Inhoud
Meppel (Nedersaksisch: Meppelt, Drents: Möppelt) is een gemeente en stad in het uiterste zuidwesten van de Nederlandse provincie Drenthe.
Geschiedenis
Meppel werd al in 1141 genoemd in een oorkonde, maar in die tijd was het niet meer dan een groepje boerderijen. In 1422 werd Meppel als een zelfstandig kerspel afgescheiden van Kolderveen en mocht men een kerk bouwen. Deze Grote of Mariakerk staat er nog steeds, al is er in de loop der eeuwen veel aan veranderd. De plaats was destijds niet meer dan een dorp. Meppel kwam in de 16e eeuw tot bloei vanwege de turfafgravingen in Noord-Nederland; de stad was een belangrijke doorvoerhaven vanwege de verbinding met de Drentsche Hoofdvaart en de Hoogeveense Vaart aan de ene kant en het Meppelerdiep aan de andere kant. Via het Meppelerdiep kon bij Zwartsluis de Zuiderzee bereikt worden. In de 17e en 18e eeuw vestigden zich veel binnenschippers in de plaats, die in 1644 van de drost van Drenthe stadsrechten had gekregen en inmiddels meer dan duizend inwoners telde. In 1809 kreeg Meppel van Lodewijk Napoleon opnieuw stadsrechten. Op 5 november 1815 kreeg Meppel van koning Willem I een eigen stadsreglement.
De wateren die door het centrum van Meppel voeren worden grachten genoemd. Mede vanwege de namen Heerengracht, Keizersgracht en Prinsengracht wordt de stad ook wel eens het Mokum van het Noorden genoemd. Ook om andere redenen wordt Meppel met Amsterdam vergeleken. Zo zijn er al eeuwenlang banden tussen beide steden en was de Joodse gemeenschap voor de Tweede Wereldoorlog rijkelijk vertegenwoordigd in Meppel. Straatnamen als Synagogestraat herinneren aan die tijd. Bovenstaande grachten liggen alle langs het oude tracé van de Hoogeveense Vaart en de Beilerstroom door het centrum van Meppel. In de twintigste eeuw zijn enkele grachten gedempt die dwars door het centrum van de stad liepen. Ook zijn enkele ophaalbruggen vervangen door vaste bruggen. Sindsdien is het onmogelijk geworden door Meppel heen Drenthe binnen te varen mede vanwege de vernauwing van de Hoogeveense Vaart in 2005 ter hoogte van de Oosterboer. In 2008 is een deel van de Gasgracht, tot aan het Prinsenplein in het centrum weer open gegraven. Ter hoogte van de oude "Tipbrug" is een opklapbrug over de Gasgracht gebouwd. Deze brug is gebouwd naar het voorbeeld van de Tipbrug en heet "Prinsenbrug". Er zijn plannen om meer grachten opnieuw open te graven.
De inwoners van Meppel worden ook wel "Meppeler muggen" of muggenspuiters genoemd, naar aanleiding van een volksverhaal, dat over meerdere plaatsen in de wereld bekend is. Het verhaal gaat dat op een nacht sommige inwoners dachten dat de kerktoren in brand stond, omdat er een rookwolk om de Meppeler toren hing, maar het bleek een zwerm vuurvliegen of muggen te zijn. In Meppel is in 1971 een standbeeld geplaatst van dit volksverhaal, van Aart van den IJssel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn bijna alle Joodse inwoners van Meppel door de Duitse bezetter naar de concentratiekampen vervoerd en hebben aldaar het leven gelaten. Van de 250 Meppelse Joden kwamen er 232 om en keerden slechts 18 terug.
In 2007 werd Meppel een Millennium Gemeente.
Meppel kent een actieve historische vereniging, de Stichting Oud Meppel.
Het wapen van Meppel
In het wapen is de geschiedenis van de stad af te lezen: de drie klaverbladeren symboliseren de weidegrond rondom Meppel; de drie zwarte rechthoekjes stellen turven voor en staan voor de veenafgravingen en de turfhandel; de tien zilveren penningen in de rode rand vertegenwoordigen de tien zakken graan die het dorp Meppel met ingang van 1422 aan de kerk van Kolderveen (ligt naast Nijeveen, een dorpje dat aan Meppel grenst) betaalde.
Bestuurlijke indeling
De gemeente Meppel telt officieel drie wijken, onderverdeeld in verschillende woonkernen. De grootste woonkernen zijn de stad Meppel en het dorp Nijeveen.
De voormalige gemeente Nijeveen (bestaande uit de dorpen Nijeveen, Kolderveen en de buurtschappen Nijeveense Bovenboer en Kolderveense Bovenboer) is met de gemeentelijke herindeling van 1998 opgegaan in de gemeente Meppel. Ook Nijentap, een deel van Havelterberg (voorheen gemeente Havelte), Broekhuizen (voorheen gemeente Ruinerwold), Rogat en De Schiphorst (beide voorheen gemeente de Wijk) werden in 1998 bij de gemeente Meppel gevoegd.
De stad Meppel zelf bestaat uit:
- Centrum (deels oud, deels stadssanering in de jaren vijftig).
- Watertorenbuurt (|jaren dertig).
- Ezinge (jaren veertig).
- Haveltermade (jaren vijftig; sinds 1942 onderdeel van Meppel, inclusief voormalige Ruinerwoldse buurtschap Tweeloo).
- Koedijkslanden (jaren zeventig; sinds 1961 onderdeel van Meppel, inclusief voormalige Staphorster buurtschappen Hesselingen en Werkhorst).
- Oosterboer (jaren tachtig; voormalige buurtschap, nu opgenomen in de bebouwing).
- Berggierslanden (begin 21e eeuw).
Het masterplan "Nieuwveense Landen" (gestart in 2013) richt zich op het ontwikkelen van een woongebied van 736 hectare tussen Meppel en Nijeveen.
