Inhoud

Katwijk is een kustplaats en gemeente in het noordwesten van de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het verstedelijkte dorp is de grootste gemeente in de Duin- en Bollenstreek.

Het vissersdorp Katwijk aan Zee en het meer agrarische Katwijk aan den Rijn waren vroeger verschillende plaatsen. In de loop der tijd zijn beide dorpen aan elkaar gegroeid. Het gemeentehuis vindt men in Katwijk aan de Rijn, aan de grens van Katwijk aan Zee. De burgemeesterswoning vindt men naast het gemeentehuis op het grondgebied van Katwijk aan Zee. Hier is bewust voor gekozen, om aan beide (voormalige) plaatsen tegemoet te komen.

Ten noorden van Katwijk aan Zee vindt men Katwijk-Noord, dat bestaat uit naoorlogse nieuwbouwwijken. Volgens de wijkindeling van de gemeente Katwijk is dit de vijfde wijk van de gemeente.

Ten oosten van Katwijk aan de Rijn ligt Rijnsburg en ten zuiden Valkenburg. Al deze kernen zijn aan elkaar gegroeid en vormen één stad. Met name Katwijk aan Zee echter heeft zijn identiteit tot op heden goed bewaard. Zo spreekt men er nog een oud en oorspronkelijk dialect, het Katwijks (zie ook Strand-Hollands), dat door de hechte vissersgemeenschap in dit voormalige dorp behouden kon blijven. Dit dialect is uitgebreid wetenschappelijk onderzocht aan de Universiteit van Leiden.

De verschillende kernen van gemeente Katwijk hebben eigen wijkraden. De wijkraden bestaan uit inwoners maar ook uit vertegenwoordigers van scholen, geloofsgemeenschappen, sportverenigingen, wijkverenigingen en winkeliers. De wijkregisseur is voorzitter van de wijkraad. De wijkraden dienen als klankbord en geven signalen uit de wijk door aan het college en de ambtelijke organisatie. Dit kan alle mogelijke onderwerpen betreffen: wonen, werken, welzijn, recreëren en veiligheid. Er zijn wijkraden voor Rijnsburg, Valkenburg, Katwijk aan Zee, Katwijk aan den Rijn en Katwijk-Noord.

Katwijk is ontstaan aan de monding van de Oude Rijn. De naam is mogelijk afgeleid van de naam van de Germaanse stam de Chatten.

In de Romeinse tijd was Katwijk van groot belang. Katwijk lag immers op een strategisch punt: de Rijn vormde de noordgrens van het Romeinse Rijk. Het legendarische Lugdunum Batavorum wordt vaak gesitueerd bij Leiden. Deze stad tooit zich daarom al eeuwenlang met deze Latijnse bijnaam. De legerplaats lag echter bij Katwijk. Hij werd gebouwd in de tijd van keizer Claudius (41-54). Lugdunum (thans Lyon) was de geboorteplaats van de keizer terwijl 'Batavorum' uiteraard slaat op de Bataven. De naam kan dus vertaald worden met 'Bataafs Lyon'. In het jaar 40 had keizer Caligula al een veldtocht gehouden die eindigde in Katwijk. Daar had hij zijn leger opgedragen een vuurtoren te bouwen en schelpen te verzamelen. De romeinse resten werden nog lang de toren van Kalla genoemd.

De heilige Willibrordus landde in 690 met 11 missionarisen bij de monding van de Oude Rijn, waar nu Katwijk aan Zee ligt. Hij had altijd 11 gezellen bij zich, zoals Jezus met zijn apostelen. Van hieruit begon hij zijn geloof over te brengen naar de Friezen.

In 1231 wordt in de annalen voor het eerst de naam Catwijck genoemd. Honderdvijftig jaar later wordt melding gemaakt van een visafslag op het strand van Katwijk aan Zee. Van oudsher is de plaats ook een heerlijkheid onder de naam Beide Katwijken en 't Zandt; de heerlijkheid was en is in het bezit van het baronale geslacht Van Wassenaer en de bezitter van de heerlijke titel noemt zich daarnaar Van Wassenaer van Catwijck.

Bij Koninklijk Besluit van 20 februari 1817 kreeg Katwijk een gemeentewapen. Het wapen bestaat uit een zilveren schild, met daarop een blauw Andreaskruis. (Sint Andreas is van oudsher de beschermheilige van de vissers.)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een deel van de bebouwing in Katwijk aan Zee door de Duitsers afgebroken. Het ging om een 200 meter brede strook huizen langs de kust die moesten verdwijnen om plaats te maken voor de Atlantikwall. Pas na de oorlog kreeg de boulevard zijn huidige aangezicht.

Per 1 januari 2006 zijn de buurgemeenten Rijnsburg en Valkenburg samengevoegd met Katwijk. De nieuwe gemeente is doorgegaan onder de naam Katwijk.

Katwijk kent een rijke graffiticultuur. Enkele graffiti-artiesten zijn verenigd in het collectief "Ga Legaal", welke met steun van de gemeente een aantal vrije graffiti-plaatsen onderhoudt. Het betreffen hier de Wall of Fame, een speciaal ten bate van graffiti geplaatste muur aan de Noordduinseweg (nabij SCUM) en de muren onder de Nieuwe Roversbrug. Veel graffiti-artiesten maken hier gebruik van om hun kunsten tentoon te stellen. Daarnaast organiseert Ga Legaal geregeld activiteiten met betrekking tot graffiti. Zo zijn de beschilderingen in het tunneltje bij de Wilgenhoek en bij de fietserstunnel langs de Koningin Julianabrug op deze manier tot stand gekomen, en wordt voor het jonge, aanstormende graffiti-talent jaarlijks een workshop georganiseerd tijdens de Zomercarroussel. Ook wordt zo af en toe de vuurtoren van Katwijk in plastic ingepakt en voorzien van graffiti. Dankzij deze projecten is de graffiti-overlast in de rest van Katwijk beperkt.

Siegen, Duitsland. Sinds 1963 zusterstad van Rijnsburg. De stedenband is na de gemeentelijke herindeling in 2006 van de gemeente Rijnsburg op de gemeente Katwijk overgegaan.