Bedrijvenwegwijzer
Logerijen


A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
Gemeente Gorinchem

Inhoud

Gorinchem, uitgesproken en soms ook geschreven als Gorcum of Gorkum, is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Op een oppervlakte van 22,01 km² (waarvan 3,23 km² water) wonen 35.311 mensen. Dalem behoort ook tot de gemeente Gorinchem. In het centrum van Gorinchem ligt de goed bewaarde vestingstad.

Gorinchem ligt aan de rivieren de Linge en de Boven Merwede, met aan de overkant Sleeuwijk en Woudrichem. De gemeente heeft een station aan de westelijke Betuwelijn (Dordrecht-Geldermalsen). Ten noorden van Gorinchem loopt rijksweg A15, die gebundeld is met de Betuweroute. Ten westen van de stad loopt rijksweg A27 met als 'flessenhals' de Merwedebrug.

De stad zelf ligt gedeeltelijk in de Alblasserwaard en gedeeltelijk in de Tielerwaard. De grens ligt ongeveer op de Lingsedijk. Het oosten van de stad ligt in de Tielerwaard en was vroeger provincie Gelderland. Tegenwoordig is dit ingedeeld bij Zuid-Holland. Het dorp Dalem ligt ook in de Tielerwaard.

Geschiedenis

Eerste bewoning
Men neemt aan dat Gorinchem is ontstaan doordat vissers en boeren rond het jaar 1000 een nederzetting stichtten op wat hoger gelegen land nabij een monding van de Linge in de Merwede. Gorinchem ("Gorinks Heem", d.w.z. de woonplaats van de Goringa, de mensen van Goro (persoonsnaam))wordt het eerst genoemd in een document uit 1224 waarin Floris IV de Gorcumers de tolvrijdom in het gehele graafschap Holland bevestigt.

Vestingstad
Tussen 1247 en 1267 kwam Gorinchem en omgeving in het bezit van de heren Van Arkel. Aan het eind van de 13e eeuw werden rond de nederzetting wallen opgeworpen die versterkt waren met palissaden, dit in een poging zich te beschermen tegen de overheersing van de buurstaten Holland en Gelre. Halverwege de 14e eeuw werden de wallen verder versterkt met stenen muren waar 7 poorten in zaten en 23 torens waardoor een echte stadswal ontstond.

Otto van Arkel verleende Gorinchem op 11 november 1382 stadsrechten. Bij een grote stadsbrand gingen in 1388 vijftienhonderd huizen, bijna de hele stad, in vlammen op (stadsbrand van Gorinchem). Gorinchem werd in 1417 definitief door de graven van Holland ingelijfd. Door de aansluiting bij Holland bloeide de handel op en Gorinchem groeide uit tot de achtste stad van Holland.

Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd Gorinchem uit Spaanse handen bevrijd op 26 juni 1572 toen het werd ingenomen door de Watergeuzen en Willem van Oranje. In diezelfde periode ging de hervorming Gorinchem niet zonder slag of stoot voorbij. In 1566 werd de eerste protestantse kerkdienst gehouden. Zes jaar later, op 9 juli 1572, namen de calvinistische Watergeuzen 19 rooms-katholieke priesters en broeders gevangen en voerden hen weg naar Den Briel (Brielle) waar zij in een turfschuur buiten de stadskern werden opgehangen. Deze geestelijken werden bekend als de martelaren van Gorcum. In het Gorcums Museum hangt een schilderij ter nagedachtenis aan deze gebeurtenis.

Aan het eind van de 16e eeuw waren de stadsmuren zo verzwakt dat zij werden vervangen door een nieuwe vestingwal met elf bastions. De nieuwe wal werd in 1609 afgerond en lag een stuk verder uit het centrum waardoor de stad tweemaal zo groot werd. Deze wal is nog bijna volledig intact. De vestingwal had vier stadspoorten: ten noorden de Arkelpoort, ten oosten de Dalempoort, ten zuiden de Waterpoort (waar men met de pont naar Woudrichem kan) en ten westen de Kanselpoort. Van de vier stadspoorten is alleen de Dalempoort nog over. De andere drie zijn in de 19e eeuw afgebroken om het toegenomen verkeer doorgang te verlenen. Een gedeelte van de Waterpoort bleef bewaard en is opgebouwd in de tuin van het Rijksmuseum Amsterdam. In 1673 werd Gorinchem opgenomen in de (oude) Hollandse Waterlinie.

Na een bloeiperiode in de Gouden Eeuw kwam in de 18e eeuw de teruggang. Aan het eind van de Franse overheersing werd de stad ook nog zwaar beschadigd door beschietingen toen de terugtrekkende Franse troepen zich in de vesting verschansten en de stad zich pas overgaf na drie maanden belegering.Dat was het zogenaamde Beleg van Gorinchem in het jaar 1813-1814. De Franse generaal Rampon, commandant van Gorcum, had daarvoor, ter verbetering van het schootsveld, alle houtgewas en bouwwerken zoals schuurtjes, molens en theekoepels laten verbranden of slopen tot een afstand van 450 meter van de vesting. Vervolgens werd het land onder water gezet en gaten in de toegangswegen gemaakt. Over de bastions werden honderden vuurmonden verdeeld. In de eerste weken van december werd de stad geleidelijk aan alle kanten omsingeld door de Russen en de Pruisen onder generaal Zielinsky. Maandenlang doorstond de ingesloten stad een reeks zware bombardementen. Op 4 februari 1814 werd de gehavende vesting overgegeven aan de belegeraars. Vanaf 1815 ging de vesting Gorinchem deel uitmaken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Anders dan de oude waterlinie was dit geen linie van het gewest Holland, maar een belangrijke verdedigingslinie van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. Het tracé van de nieuwe linie had zich bij Gorinchem al eerder ontwikkeld. De vestingwerken van de stad zijn tot in de twintigste eeuw in gebruik gebleven of aan de eisen van de tijd aangepast. In de 19e eeuw krabbelde Gorinchem weer uit het dal door de opkomst van de industrie. De ontwikkeling van de stoommachine gaf de scheepvaart en het treinverkeer een impuls. De bereikbaarheid van de stad werd verbeterd door de aanleg van kanalen en een spoorweg. De rol van de vestingwerken was begin 20e eeuw uitgespeeld.

De 20e eeuw
De eerste stadsuitbreidingen sinds de 17e eeuw vonden begin 20e eeuw plaats. Het aantal inwoners was door de bloei in de 19e eeuw weer toegenomen. De binnenstad raakte hierdoor zo vol dat er buiten de wallen woningen moesten worden gebouwd. De eerste nieuwe wijken waren de Lingewijk en West.

Van 1939 tot 1971 werd Gorinchem bestuurlijk geleid door de autoritaire en zeer conservatieve burgemeester ridder van Rappard. Zijn omstreden uitspraken in de jaren 60 over alles wat links en langharig was maakte dat het stadje soms het mikpunt was van spot en hoon door de linkse media. Beatgroepen waren er niet echt welkom en een optreden van The Outsiders eindigde voortijdig door hardhandig optreden van de politie.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad uitgebreid in noordwestelijke richting. In de jaren zeventig werd de stad in oostelijke richting uitgebreid met de wijk Wijdschild en in de jaren tachtig met het stadsdeel Laag Dalem. In 1986 werd Dalem als gevolg van gemeentelijke herindeling aan Gorinchem toegevoegd. Inmiddels wordt er in de oostelijke richting verder gebouwd. Op de Dalemse Donken en langs de Componistenstraat worden 225 luxe huizen gebouwd. Verder zijn er circa 1400 woningen gepland ten oosten van de Spijksedijk, tussen de Evenementenhal van Van der Most Beheer en Dalem, welke tussen 2009 en 2016 zullen worden opgeleverd.

Wapen

Het wapen van Gorinchem wordt als volgt omschreven: "In goud een gekanteelde poort van keel, gedekt met 3 daken van azuur, waarop 4 naar links waaiende vanen van keel, in de poort een opgetrokken valhek van sabel en in de schildpunt een schildje van zilver, beladen met 2 beurtelings gekanteelde dwarsbalken van keel. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2x3 parels en gehouden door 2 gouden leeuwen, getongd en genageld van keel. Wapenspreuk: Fortes Creantur Fortibus in Latijnse letters van keel op een lint van goud."

De heraldische termen keel, azuur en sabel staan voor de kleuren rood, blauw en zwart. De in de heraldiek aangegeven richting is voor de beschouwer juist andersom, hierdoor wijzen de vanen op de daken van het poortgebouw in werkelijkheid naar rechts.

De wapenspreuk van Gorinchem, Fortes creantur fortibus ("Sterken brengen sterken voort"), verschijnt voor het eerst in 1749 in een door de stad gedrukt boek. De woorden zijn waarschijnlijk ontleend aan Horatius' Carmina "Fortes creantur fortibus ac bonis" dat vrij vertaald betekent: sterken kunnen slechts worden voortgebracht door sterken en goeden.

Het stadsbestuur verzocht in het begin van de 19e eeuw officiële erkenning en zond een tekening van het wapen mét de wapenspreuk naar de Hoge Raad van Adel. De beschrijving op het wapendiploma was echter niet volledig: er stond niks vermeld over de richting van de vanen op het poortgebouw, de kleur van de nagels van de schildhouders, het valhek in de poort noch de wapenspreuk. Dit is de reden dat de Hoge Raad op 24 juli 1816 een gedeeltelijke bevestiging gaf waardoor Gorinchem het lange tijd met een uitgekleed wapen moest doen. Het gemeentebestuur heeft dit later rechtgezet en kreeg bij Koninklijk Besluit van 24 maart 1982 alsnog erkenning van het te voeren wapen.

Vlag

Halverwege de 20e eeuw voerden sommige Gorcumse schepen een vlag met vier rode en drie witte banen. In de brede (witte) middelste baan stond een afbeelding van het stadswapen omgeven door een krans met daaronder de plaatsnaam Gorinchem. Die vlag is nooit tot officiële vlag uitgeroepen.

Bij het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina vond op 6 september 1938 een nationale jeugdhulde plaats. Bij deze hulde werd elke Nederlandse gemeente geacht hiervoor enkele jongeren met een gemeentevlag af te vaardigen. Bij gebrek aan een officiële gemeentevlag stelde het college van burgemeester en wethouders op 9 augustus 1938 een vlag vast die als volgt beschreven wordt: negen banen van wit en rood, waarvan de middelste baan twee keer zo hoog is als de andere. Het besluit tot vaststelling van de gemeentevlag is nooit bevestigd door een raadsbesluit.

Logo

Het logo toont het gemeentewapen omgeven door een vierkant kader (wat verwijst naar de oude stadswallen). Daar rechts naast staan de woorden "Gemeente Gorinchem". Boven dit geheel lopen twee parallel aan elkaar lopende rode lijnen in golfbeweging (die verwijzen naar het voor Gorinchem zo belangrijke water). Het logo is in gebruik sinds 25 april 1994, de dag waarop ook het nieuwe stadhuis in gebruik werd genomen. Het ontwerp is van de Gorcumse reclametekenaar H.K. Brik.

Informatie
BurgemeesterMevr. Reinie Melissant-Briene
AdresStadhuisplein 1, 4205AZ GORINCHEM
Postbus108, 4200AC GORINCHEM
Telefoon0183-659595
E-mailGemeente@Gorinchem.nl
Websitewww.gorinchem.nl
Inwoners35300
Oppervlakte22 km2
Gemeenten
A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
 
© 2024 Bedrijvenwegwijzer.nl    Alle rechten voorbehouden.