Inhoud

Almere is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Flevoland, in de polder Zuidelijk Flevoland.

De gemeente Almere grenst aan zijn landzijde aan de gemeenten Lelystad en Zeewolde. Aan zijn waterkant ligt Almere aan het Gooimeer, IJmeer en Markermeer. De stad ligt geheel onder zeeniveau (2 tot 5 meter).

Almere is in de tweede helft van de twintigste eeuw ontwikkeld als tweede grotere stad in de provincie Flevoland. Inmiddels is het Lelystad, de hoofdstad van Flevoland, in inwonertal ruimschoots voorbijgestreefd en behoort Almere tot de 10 grootste gemeenten van Nederland.

De stad Almere is vernoemd naar het water genaamd Almere. Dit was in de middeleeuwen een meer of binnenzee grofweg waar nu het IJsselmeer ligt.
Volgens sommigen is Almere een Germaanse naam voor: groot meer, waarbij het woorddeel "mere" een vroegere vorm is van het moderne "meer". Het Germaanse "ala" is zeer verwant met ons woord "al", dat geheel betekent (vergelijk: 'een en al', 'geheel en al') , en in samengestelde woorden groot of erg. Het 'Aelmere' wordt voor het eerst genoemd in een heiligenleven over de Angelsaksische bisschop Bonifatius. Daar wordt vermeld dat deze Ierse bisschop (in 754 bij Dokkum vermoord) in 753 vanaf de Rijn komende over een water genaamd 'Aelmere' richting het huidige Friesland voer. Rond 1100 wordt in een kroniek over het eiland Urk gesproken als "Urk in het meer Almere".
Volgens een nieuwere opvatting is het woorddeel al (in de oudere vorm ael) echter een verwijzing naar een ander woord voor paling, het moderne aal.

De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP) gebruikte aanvankelijk de werknaam 'Zuidweststad' voor de nieuwe stad. In 1970 werd gekozen voor de naam Almere, waarbij alternatieve namen ('IJmeerstad', 'IJdrecht', 'Nieuw Amsterdam', 'Eemmeerstad' en 'Flevostad') afvielen. De nieuwe naam werd in 1971 voor het eerst gebruikt.

Van oorsprong waren de IJsselmeerpolders vooral, of zelfs uitsluitend, bedoeld als landbouwgrond. Na de Tweede Wereldoorlog kwam men echter tot het inzicht dat de snel groeiende bevolking van met name Amsterdam voor een deel elders gehuisvest zou moeten worden. Zo ontwierp men twee steden in de polders Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. De stad in Oostelijk Flevoland werd Lelystad. De stad in zuidelijk Flevoland werd op de eerste schetsen nog Zuidweststad genoemd, maar kreeg in de jaren zeventig de naam Almere, naar de vroeg-middeleeuwse naam van de Zuiderzee (zie Almere (meer)).

De eerste aanzet voor de bouw van Almere werd gegeven op 30 september 1975 en de eerste woningen in Almere werden opgeleverd in november 1976. De stad werd toen nog direct bestuurd door het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders (Z.IJ.P.), met een landdrost aan het hoofd. Het landelijk voorgeschreven bouwprogramma voor de nieuwe stad bestond voor 70 tot 80 procent uit sociale woningbouw. Als opdrachtgever en voorbereider van de woningbouw in Almere werd in 1975 de Stichting Woningbouw Almere opgericht, een onderdeel van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders.

Eind 1979 werd op initiatief van landdrost Han Lammers de algemene Woningbouwvereniging Almere opgericht. Het idee was dat deze vereniging de sociale huurwoningen van de SWA in eigendom en beheer zou overnemen en de resterende bouwopgave van sociale huurwoningen in Almere voortaan voor haar rekening zou nemen. Geheel tegen de tijdgeest in volgde bijna gelijktijdig de oprichting van de christelijke woningbouwvereniging Goedestede, door gelovige Almeerders die hoopten te bevorderen dat er in Almere meer aanwas zou komen voor de nieuwe lokale protestantse kerkgemeenschap.

Per 1984 werd wat nog over was van het OL ZIJP bij wet opgedeeld in de gemeenten Almere en Zeewolde. De gemeente Almere beschouwt zich als de rechtsopvolger van het Openbaar Lichaam en voert ook hetzelfde wapen. Tot 1986, de oprichting van de provincie Flevoland, nam het Ministerie van Binnenlandse Zaken de provincietaken waar.

Oorspronkelijk was Almere opgezet als meerkernige stad. Dit beleid is gedeeltelijk losgelaten. Almere Buiten en Almere Stad zijn via de wijk Tussen de Vaarten aan elkaar gegroeid. Tussen de oudste en de nieuwste woonwijken ziet men duidelijk een veranderd woningbouwbeleid terug: in de jaren zeventig was dit gericht op gelijkvormigheid en functionaliteit, in de jaren negentig werd het de trend meer exclusieve en opvallende woningen te bouwen, bijvoorbeeld in de Regenboogbuurt en Eilandenbuurt.

Het centrum van Almere Stad, het grootste stadsdeel, is sterk aan het uitbreiden. In 2006 is het eerste deel van het nieuw gebouwde stadscentrum Citymall Almere opgeleverd. Het voornaamste gebouw hiervan is de Citadel, ontworpen door Pritzker Prize-winnaar Christian de Portzamparc. Begin 2007 zijn de nieuwe Schouwburg Almere en Kunstencentrum de Kunstlinie in gebruik genomen. Het opvallende pand, gelegen aan het Weerwater, is op 8 juni 2007 officieel geopend door toenmalig koningin Beatrix.

Almere is thans de grootste gemeente van Flevoland, alhoewel Lelystad qua oppervlakte groter is. Qua inwonertal is Almere de achtste gemeente van Nederland.

Het meest westelijke punt van Zuidelijk Flevoland en daarmee van de provincie is de Muiderhoek. De Muiderhoek ligt op het grondgebied van de gemeente Almere.

De gemeente Almere bestaat (of zal bestaan) uit de volgende stadsdelen:

Almere is oorspronkelijk gebouwd als overloopstad voor zowel Amsterdam als Het Gooi. Nog steeds wonen er veel mensen die geboren zijn in Amsterdam en in Het Gooi. Veel van de inwoners hebben een relatie met deze regio's (werk, recreatie, sociale contacten, etc.). Het gevolg is dat er een grote verkeersstroom (auto, trein) is tussen Amsterdam en Het Gooi. Zowel de autoweg als de spoorweg via de Hollandse Brug bij Muiderberg en Stichtse Brug bij Huizen zitten aan de grenzen van hun capaciteit. Daarom wordt al lange tijd gedacht aan nieuwe verbindingen, naast uitbreiding van de bestaande weg- en spoorwegcapaciteit.

Er zijn nu vergevorderde plannen voor een verbreding van de A6 en daarmee samenhangend een aanpassing van de A1/A9/A10. Vanwege de Schaalsprong van Almere wordt gestudeerd op verdere uitbreiding van het wegennet.

Ook wordt een sterke vergroting van de capaciteit van het openbaar vervoer nagestreefd. De verdubbeling van het aantal sporen van de Flevolijn is daarbij onvoldoende. Om minder afhankelijk te zijn van alleen de Hollandse Brug en de naastgelegen spoorbrug worden plannen gemaakt voor een brug of tunnel die mogelijk via het IJmeer loopt.

Het stadshart van Almere Stad heeft het grootste winkelgebied van Almere en is een van de grootste winkelcentra van Nederland. Ook Almere Haven en Almere Buiten hebben forse winkelgebieden. Sinds 2006 mogen winkels in heel Almere op zondagen geopend zijn. Hoewel niet alle winkels hiervan gebruikmaken, zijn veel supermarkten, bouwmarkten en tuincentra iedere zondag open, alsmede een groeiend aantal kleinere winkels in het nieuwe stadshart. Elke laatste zondag van de maand kent Almere een ?officiële? koopzondag, waarop vrijwel alle winkels open zijn.

In de stadsdelen Stad, Haven en Buiten zijn wekelijkse markten.

Almere heeft een rijk archeologisch bodemarchief. Na de laatste IJstijd lag het grondgebied van de gemeente ook droog en hebben er duizenden jaren mensen in de omgeving van de rivier de Eem gewoond. Veel vindplaatsen uit vooral het Mesolithicum zijn in situ bewaard gebleven, in de stad ingepast en als ontmoetingsplaats ingericht. Daarnaast zijn er veel scheepswrakken uit de Zuiderzee-tijd in de voormalige zeebodem bewaard gebleven.

Ook zijn er in Almere enkele oorlogsmonumenten.

Almere staat bekend om de bijzondere bouwwerken en architectuur in de stad. Met name in het stadscentrum is er moderne architectuur te vinden. De gemeente investeert tevens in enkele cultuurexperimenten zoals De Fantasie, De Realiteit en De Eenvoud. In deze wijken hebben de bewoners zelf hun huis ontworpen.

Binnen de grenzen van de gemeente Almere worden enkele grootschalige evenementen georganiseerd.

Voor de Floriade 2022 werd in september 2011 de kandidatuur opengesteld, waarop zeven kandidaten zich aanmeldden: de regio Rivierengebied, de regio Noord-Holland-Noord, de gemeente Almere, de gemeente Amsterdam, de regio Boskoop, de gemeente Groningen en de Coöperatie Flevoland 2022 uit Lelystad. De Nederlandse Tuinbouwraad besloot na een eerste selectieronde om aan vier kandidaten te vragen een bidbook te maken waarin de plannen verder worden uitgewerkt. De vier kandidaten voor de Floriade 2022 waren de gemeente Almere, de gemeente Amsterdam, de regio Boskoop en de gemeente Groningen. In september 2012 maakte de Tuinbouwraad bekend dat de Floriade 2022 in Almere gehouden wordt.

De kandidatuur van Almere voor de Floriade 2022 is ontstaan vanuit het burgerinitiatief "Almere Vandaag"[19] en geeft invulling aan het motto "Mensen maken de stad", waarnaar verwezen wordt in de "Almere Principles".